Dla wielu osób okres występujący po ciąży i porodzie, w którym zmiany anatomiczne i morfologiczne powoli i stopniowo ustępują, a kobiecy organizm wraca do stanu sprzed ciąży nadal pozostaje tematem tabu. Na wielu portalach i w poradnikach opisywane są zmiany zwiastujące zajście w ciąże, jej przebieg oraz metody rozwiązania ciąży. Mało mówi się natomiast o fizjologicznych procesach kobiecego organizmu, który po akcie porodu wraca do stanu pierwotnego. Ważnym jest, aby kobieta ciężarna była świadoma i przygotowana na drobne zmiany, które mogą w tym właśnie okresie następować w jej organizmie. Świadomość w znacznym stopniu wpływa na obniżenie poziomu lęku.
Połóg dzieli się na trzy okresy – bezpośredni, wczesny i późny. Okres bezpośredni obejmuje pierwsze 24 h po akcie porodu. Wczesny natomiast dotyczy pierwszego tygodnia. Późnym określa się czas do 6 tygodni po porodzie. Istotny dla okresu ciąży parametr, jakim jest stężenie hormonu gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG) w trakcie trwania połogu zanika. Następuje to około 11 a 16 dnia połogu. Hormony płciowe, takie jak progesteron, estriol, estron i estradiol wracają natomiast po około 1 tygodniu do poziomu sprzed ciąży. Karmienie piersią może opóźniać powrót prawidłowych stężeń.
Przyjrzyjmy się również kwestii pierwszej miesiączki. Pierwsza miesiączka po porodzie następuje w cyklu bezowulacyjnym. Termin pojawienia się pierwszej owulacji jest bardzo indywidualny i karmienie piersią może również opóźniać jej występowanie. U około 10-15% niekarmiących matek owulacja występuje około 6 tygodnia po porodzie.
W początkowym okresie trwania połogu kobiety mogą zaobserwować zmniejszone uczucie parcia na mocz i niecałkowite opróżnianie pęcherza, spadek parametrów hemoglobiny i hematokrytu (w stosunku do wyników w trakcie trwania ciąży). Po około 1 tygodniu połogu następuje normalizacja ciśnienia i częstości akcji serca i nieznaczne obniżenie stężenia żelaza. Młode matki w tym wyjątkowym okresie powinny w szczególności zwracać uwagę na dbanie o higienę miejsc intymnych. Okres połogu prowadzi do zwiększonego ryzyka pojawienia się zakażeń układu moczowego. Około 5 dnia połogu ilość oddawanego moczu może ulec znacznemu zwiększeniu. Kobiety oddają wtedy do około 3 litrów moczu na dobę.
Ważną dla młodych matek kwestią jest zazwyczaj powrót do formy fizycznej sprzed okresu ciąży. Kluczowym jest aby do tematu utraty dodatkowych kilogramów podchodzić spokojnie, rozważnie i nie wywierać na sobie zbyt dużej presji. Ciało każdej kobiety funkcjonuje w sposób indywidualny i potrzebuje odpowiednio dużo czasu do adoptowania się do pełnienia nowych funkcji. Biorąc jednak pod uwagę pewne naukowo oszacowane dane, przeciętna utrata masy ciała podczas porodu wynosi u kobiet szacunkowo 5,5 kilogramów. W skład tych kilogramów wchodzi płód, popłód i wody płodowe. Podczas połogu natomiast kobieta zdolna jest utracić około 4 kilogramów. W skład tej wagi wchodzą płyny i elektrolity nagromadzone w czasie ciąży.
Postępowanie z pacjentką w trakcie połogu powinno być również traktowane jednostkowo. Każdy poród i połóg wygląda u kobiet odrobinę inaczej. Zazwyczaj jednak większość pacjentek po porodzie siłami natury, u których nie występują żadne komplikacje wypisywana jest do domu w 2 lub 3 dobie połogu. W przypadku rozwiązania drogą cięcia cesarskiego wypis następuje od 3 do 7 dobie. Uruchomienie pacjentek po porodzie naturalnym zaczyna się od około 6 h po porodzie naturalnym i 12 h po wykonanym cięciu cesarskim.
Niezwykle istotnym elementem dla młodej matki jest jej stan emocjonalny. W okresie połogu mogą występować przygnębienia poporodowe, które ustępują zazwyczaj w ciągu 2 tygodni. Spadki nastroju i samopoczucia nie powinny jednak zakłócać prawidłowego funkcjonowania. Jeżeli u pacjentki podejrzewa się natomiast cięższą postać zaburzeń stanu emocjonalnego, należy poszerzyć diagnostykę w kierunku depresji okołoporodowej, poporodowej lub psychozy poporodowej. Taki stan wymaga pomocy psychologa i psychiatry. W połogu dochodzi również do pojawienia się laktacji. Rozpoczyna się ona wzrostem i rozwojem sutka, rozpoczęciem wydzielania mleka a następnie opróżnianiem się gruczołów piersiowych. Każda z piersi przybiera na masie około 400 gramów.
Zarówno sama ciąża, poród jak i okres poporodowy jest dla pierwiastki czymś nowym, nieznanym i mogącym wzbudzać lęk, wątpliwości. Należy nie bać pytać się o wszelkie niepokojące objawy i stany swojego lekarza prowadzącego. Zadaniem lekarza jest wyjaśnienie, podjęcie odpowiedniej diagnostyki i pomoc pacjentce przejść przez wszystkie te okresy w jak najlepszym samopoczuciu psychofizycznym.
