Ten artykuł zaczniemy od krótkiego przypomnienia, że za każdym razem, gdy rozmawiamy o zaburzeniu psychiatrycznym, ważne jest, abyśmy pamiętali o pokusie do samodzielnego diagnozowania siebie lub diagnozowania innych. Przy wymienianych tu symptomach ADHD, niektóre z nich mogą brzmieć dla Ciebie znajomo. Możesz pomyśleć “może mam ADHD” lub możesz uznać, że ma je ktoś, kogo znasz. Pewną i prawdziwą diagnozę ADHD powinien stwierdzić lekarz psychiatra oraz wykwalifikowany psycholog kliniczny. Istnieją jasne i konkretne kryteria określające, co stanowi pełnoobjawowe ADHD. Co prawda wiele z nas prezentuje konstelację objawów, które sprawiają, że jesteśmy “trochę jak” ktoś z ADHD. Wiele osób współcześnie zmaga się z problemami z koncentracją, ze względu na stres, oraz z powodu używania smartfonów, jednak nie powinno to skłaniać nas do samodzielnego stawiania diagnozy lub diagnozowania osób z naszego otoczenia.
Czym jest ADHD ? Z angielskiego: Attention Deficit Hyperactivity Disorder, w tłumaczeniu na język polski: zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Jest to jedno z najczęstszych dziecięcych schorzeń psychiatrycznych. Według różnych źródeł częstość występowania waha się na poziomie od 3 do 10% u dzieci w wieku szkolnym.
Diagnoza ADHD nie dotyczy jednak jedynie dzieci. Zjawiskiem o którym coraz częściej się mówi, jest zwiększona liczba diagnoz ADHD u dorosłych. Objawy ADHD u dorosłych mogą mieć początek we wczesnym dzieciństwie i trwać w wieku dorosłym. Co prawda objawy te mogą nie być tak wyraźne, jak objawy ADHD u dzieci. Wraz z wiekiem może się zmniejszyć nadpobudliwość, natomiast zmagania z impulsywnością, niepokojem i trudności ze skupieniem uwagi mogą pozostać na tym samym poziomie.
Wielu dorosłych z ADHD nie wie skąd biorą się ich problemy, po prostu z czasem akceptują, że codzienne zadania stanowią dla nich wyzwanie. Dorośli z ADHD mogą mieć trudności ze skupieniem się i ustaleniem priorytetów, co prowadzi do niedotrzymywania terminów, zapominaniu o spotkaniach lub planach towarzyskich. Niezdolność do kontrolowania impulsów może obejmować zniecierpliwienie podczas czekania w kolejce lub podczas jazdy w korkach, wahania nastroju i wybuchy gniewu.
Objawy ADHD u dorosłych mogą obejmować:
Tak jak pisaliśmy na wstępie, prawdopodobnie każdy w swoim życiu przejawia czasem objawy podobne tych występujących w ADHD. Jeśli Twoje problemy z koncentracją pojawiły się niedawno lub występują sporadycznie, prawdopodobnie nie masz ADHD. Diagnozę ADHD stawia się, gdy objawy są na tyle poważne, że powodują pogorszenie jakości w więcej niż jednym obszarze życia. Za pomocą dokładnego wywiadu pojawienie się tych objawów można prześledzić już od wczesnego dzieciństwa.
Rozpoznanie ADHD u dorosłych może powodować trudności, ponieważ niektóre objawy tego zespołu są podobne do powodowanych przez inne schorzenia, takie jak zaburzenia lękowe lub zaburzenia nastroju. Część dorosłych z ADHD ma również często inne schorzenia psychiczne, takie jak między innymi depresja.
Chociaż dokładne przyczyny powstawania ADHD nie są jasne, a nad jego istotą trwają badania naukowe to czynniki, które mogą powodować rozwój ADHD obejmują:
W związku z tym zwiększone ryzyko wystąpienia ADHD obserwuje się u osób, które mają w rodzinie krewnych (zwłaszcza rodziców lub rodzeństwo), ze stwierdzonym ADHD lub innym zaburzeniem zdrowia psychicznego. Większe ryzyko mają również osoby urodzone przedwcześnie oraz te, których matki paliły tytoń, piły alkohol lub używały narkotyków podczas ciąży. Narażenie na toksyny środowiskowe— takie jak ołów, znajdujący się głównie w farbie malarskiej oraz rurach w starym budownictwie, również stanowi czynnik zwiększonego ryzyka wystąpienia zespołu ADHD.
Komplikacje związane z ADHD są poważne i stanowią utrudnienie w życiu codziennym. ADHD zostało powiązane między innymi z:
Jeśli któryś z wymienionych powyżej objawów stale zakłóca Twoje życie, porozmawiaj ze swoim lekarzem o tym, czy możesz mieć ADHD. Rozpoznanie ADHD jesc co prawda skomplikowanym procesem i wymaga zazwyczaj kilku wizyt. Diagnoza powinna się opierać na dokładnym badaniu psychiatrycznym, które obejmuje: wywiad dotyczący przebiegu poszczególnych etapów rozwoju, analizę obecnych i występujących w przeszłości objawów zespołu, zaburzeń codziennego funkcjonowania oraz innych zaburzeń psychicznych u danej osoby. Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń psychicznych, rozpoznanie ADHD wymaga stwierdzenia nasilonych objawów omawianego zespołu, ich trwałości oraz ich skutków pod postacią: pogorszenia funkcjonowania w różnych obszarach życia oraz poczucia subiektywnego cierpienia psychicznego.
Leczenie ADHD dorosłych jest podobne do leczenia ADHD w dzieciństwie. Terapia obejmuje przyjmowanie leków, poradnictwo psychologiczne (psychoterapię np. w nurcie kogniwistyczno- behawioralnym), terapię rodzin oraz leczenie schorzeń psychicznych współwystępujących wraz z ADHD.
